İlk konuğumuz Raysa B. Uzunyol ile çocuk beslenmesi üzerine keyifli bir sohbet gerçekleştirdik:

Organik Sobhetler’in ilk konuğu olarak yayınımıza hoş geldin :) Biraz seni tanıyalım. Mesleğe nasıl başladın, hikayen nedir, kısaca kendinden bahseder misin?

Tabii, klinik ve sporcu beslenmesi uzmanıyım. Aynı zamanda “mindfull eating” yani “beslenme farkındalığı” uzmanıyım. Kanada’da beslenme ve diyetetik eğitimi aldım. Daha sonra sporcu beslenmesi üzerine yüksek lisans yapmak üzere İskoçya’ya taşındım. Derken kendimi doğup büyüdüğüm İstanbul’da buldum. Yaklaşık 4 yıldır Baltalimanı’ndaki ofisimde hizmet veriyorum. Ayrıca Fenerbahçe Spor kulübünde uzun süre olimpik sporcularla, yüzücülerle, onun dışında hamileler ve çocuklarla çalışıyorum. Kurumsal şirketlerde eğitimler veriyorum.

Çocukların sağlıklı büyüme ve gelişimi için beslenmede en önemli faktörler neler? 

Çok fazla faktör var. En önemlilerinden bahsetmek gerekirse: Gün boyu çeşitli besleniyor olmaları çok önemli. 5 yemek grubu var: sebze ve meyveler, tahıllar, et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri ve kuruyemişler. ebeveynler olarak çocuklara her gün bu 5 yiyecek grubundan sunmaya özen göstermeliyiz. Onlara Minimum işlenmiş, maksimum evde yapılan yiyecekleri vermeliyiz. İçecek olarak her zaman ilk tercih su olmalı. Büyüme grafiklerinden düzenli olarak takip edilmelidirler. Sağlıklı beslenen bir çocuk kendini hem fiziksel, hem sosyal hem de mental anlamda iyi hisseder. Sağlıklı beslenme sadece ne yediğimiz ile ilgili değil, ne zaman, nerede ve nasıl yediğimiz ile ilgilidir. Bu konuda da ebeveynlerin rolleri önemlidir.

Çocukların beslenmesinde ebeveynlerin rollerinden bahsedebilir misin?

Burada sırtınızdan yük alacak bir şey söyleyeceğim: ebeveynlerin görevi çocuklara öğünlerde ve ara öğünlerde çeşitli yiyecekler sunmak, çocukların görevi ise istedikleri yiyeceklerden ihtiyaçları olan miktarda yemeleridir. O nedenle, onlar bir yiyeceği yemek istemediğinde endişelenmeyin ve onları zorlamayın. Çocuklarınızın açlık - tokluk hislerine güvenin.

O halde, çocukların tabağındaki yiyeceği bitirmesi için onları zorlamamalarını tavsiye ediyorsun, öyle değil mi?

Aynen öyle. Özellikle biz ve bizden önceki jenerasyonlarda, geçmişte ebeveynleri tarafından tabağındaki her şeyi bitirmesi için zorlanan kişiler hala günlük yaşantılarında beslenmede zorluklar yaşadığını söylüyor; mesela doymuş olmasına rağmen kendini bitirmeye zorlayarak ihtiyacından daha fazlasını tüketmek gibi. Her çocuk dünyaya ne zaman aç ve ne zaman tok olduğunun bilincinde gelir, bizimde tek yapmamız gereken onların açlık - tokluk duyularına güvenmek! Çocuklarınızın kendi tabaklarını kendilerinin yapmalarına izin verin. İhtiyaçları olduğu kadarını tabaklarına almaları gerektiğini hatırlatın.

Bu zamanın ebeveynleri oldukça bilinçli ve çocuklarına erken yaştan sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırma arzusu içindeler. Tek bir öneri verecek olsan bu ne olurdu?

Rol model olun! Çocuklarınız sizin tam bir yansımanız, siz ne yaparsanız o da aynısını yapmak isteyecektir. Siz televizyonun karşısında cips yerseniz çocuğunuz da cips yiyecek, siz sabah kahvaltıda yumurtanızı yerseniz çocuğunuz da yumurtasını yemek isteyecek. Aynısı fiziksel aktivite için de geçerli. Çocuğunuz sizi egzersiz yaparken görürse kendisi de yapmak isteyecektir. Çocuğunuzun uymasını istediğiniz kurallara siz de uyun. Eğer kola içmesini istemiyorsanız siz de içmeyin. Eğer masada telefon kullanmasını istemiyorsanız siz de kullanmayın.

Yemek seçen, tek tip beslenen çocuklara sağlıklı beslenme alışkanlıklarını nasıl kazandırırız?

Sabırlı olun! Sevip sevmediğini anlamak için 7 – 15 defa denememiz gerekir. Denediklerinde beğenmezlerse yememe şansları olacaklarını bilirlerse daha çok denemek isterler. Farklı metotlarla pişirerek farklı deneyimler yaşatabilirsiniz. Denemesini istediği yiyeceği mutlaka karşısında sizde yiyin. Bütün gözler üstündeymiş gibi hissettirmeyin. Öğünlerin keyifli geçmesine önem verin.

Seni önceden tanıdığım için mümkün olduğu kadar ev yapımı yiyeceklerin tüketilmesini teşvik ettiğini biliyorum. Son dönemde markette bir sürü yeni atıştırmalıklar dikkatimi çekiyor. Ebeveynler paketli bir gıdayı çocuklarına vermeden önce nelere dikkat etmelidirler?

İçindekiler listesi ve ilk 5 içeriğe bakmak gerekir. İçerik olarak okuduğumuz ilk madde hacim olarak en fazla demek. Okumaya devam ettikçe hacim küçülür. Eğer bir içeriği okuduğumuzda telaffuz etmekte zorlanıyorsak, evimizde olmayan ve bilmediğimiz bir madde varsa, veya ilk 3 içerikten biri şeker, glikoz şurubu gibi maddelerse bu gıdaları daha az sıklıkta tüketmekte fayda var.

Bu içerikleri okumayı çocuklarımıza da öğretip birlikte yapabiliriz. Bu onlarda ne yedikleri, yedikleri şeyin neyden yapıldığı ile ilgili merak uyandırır. Böylece onlar da paket bir gıda tüketmeden önce daha bilinçli olacaklardır. Çocuklara neden bazılarını daha sık bazılarını daha az sıklıkla yememiz gerektiğini anlatmak çok önemli, her şeyi anlıyorlar; anladıkça davranış değişiklikleri gerçekleşiyor ve sağlıklı yeme alışkanlıkları kazanıyorlar.

Sen aynı zamanda "Mindful Eating", yani "Yeme Farkındalığı" eğitmenisin. Nedir "Mindfull Eating"? Mindfull Eating'i çocuklara uyarlamak, öğretmek mümkün müdür?

Tabi, hızlı yaşantımızda yeme ile ilgili birçok davranışımızı otopilot modda gerçekleştiriyoruz. “mindfull eating” duyularımızı kullanarak ana gelmemize ve kendimiz için karar vermemize yardımcı oluyor. Açlığımızı-tokluğumuzu dinlemeyi, yediğimiz yemekten keyif almayı yeniden keşfediyoruz. Eğitim sırasında birçok pratik yaptırıyorum ve birçoğunu çocuklarımıza da uyarlayabiliyoruz.

Örneğin; çocuklarınızın duyularını kullanmasını teşvik edebilirsiniz. Birlikte bir yiyeceğe bakmak, koklamak, tadına odaklamak…

Yeme hızını yavaşlatması için lokmalar arasında çatal - bıçağı
bırakmasını teşvik edebilirsiniz

Yiyeceğin tabağına ulaşana kadar geçtiği süreci anlatabilirsiniz.

Bunun gibi birçok pratik çocuğun erken yaştan yeme ile güçlü bir ilişki kurmasını destekler.

Şu an 7 aylık hamilesin :) Eminim şu anda bizimle birlikte olan hamile dinleyicilerimiz var. Onlara tek bir tavsiye versen bu ne olurdu?

Yalnızca tek bir tavsiye vermek zor:) Bu süreci yaşarken ben de çok şey öğrendim. Açıkçası hamilelikte beslenme hakkında çok fazla bilgi kirliliği ve kafa karışıklığı olduğunu düşünüyorum; “Karbonhidrat yememelisin” veya “Canın ne çekiyorsa ye! Sen bebeğini de besliyorsun, iki kişi için yemelisin” gibi farklı söylemler var.

Benim önerim iki kişilik değil iki katı daha bilinçli beslenmeye odaklanmak, kafa karışıklığı yaşanan durumlarda da etrafa sormak yerine bir uzmana danışmak.

Yakında kızına kavuşacaksın! Emzirme ile ilgili görüşlerin neler?

Eğer herhangi bir engel karşıma çıkmazsa emzirmek çok isterim. Emzirmenin hem anne hem de bebek için birçok faydası var.

Örneğin bebek için;

Kronik rahatsızlık ve alerji riskini azaltır, Sağlıklı büyüme ve gelişimini destekler,  Sindirimini kolaylaştırır (mamaya göre), oksitosin salgılamasını tetikleyerek sakin ve güvende hissetmesini sağlar, Anne ile olan bağını güçlendirir.

 Anne için ise:

Meme ve rahim kanseri riskini azaltır, bağışıklık sistemini kuvvetlendirir, ortalama 500 kalori daha fazla enerji harcayarak kilo yönetimini destekler, oksitosin salımını tetikleyerek rahimin normal boyuna dönmesine yardımcı olur. Bebek ile yakın ilişki kurmasını sağlar.

Bebeklerde anne sütünü ne zamana kadar öneriyorsun?

Amerika Pediatri Akademisi 6 ay boyunca yalnızca anne sütünü öneriyor.6 aydan sonra katı yiyecekleri de beslenmeye yavaş yavaş ekleyip, en az 1 yıl boyunca anne sütünün sürdürülmesini tavsiye ediyor. Aynı zamanda, 1 yıldan sonra da anne ve bebeğin dilediği kadar anne sütünü sürdürebileceği üzerinde duruluyor.